📋 სარჩევი
ს ი ტ ყ უ ა ჲ ე ს ე: „ვაჲ სოფელსა საცთურთა მათგან, რამეთუ უნებლიადცა მომავალ არიან საცთურნი; ხოლო ვაჲ მის კაცისა, რომლისაგან მოვიდენ საცთურნი“ (18,7).
თქუას ვინმე წინააღმდგომთაგანმან, ვითარმედ: უკუეთუ უნებლიადცა მომავალ არიან საცთურნი, რაჲსათჳს აბრალებს სოფელსა და ვაებასა მისცემს? ჯერ-იყო შეწევნაჲ და ჴელის-აპყრობაჲ, ესე არს საქმე მკურნალისა სახიერისაჲ და ჴელისამპყრობელისა ძლიერისაჲ, ხოლო ბრალობაჲ ოდენ ყოველსავე ძალ-უც.
რაჲ-მე უკუე ვთქუათ ესევითართა მათ ურცხჳნოთა ენათა მიმართ? რასა ეძიებ, კაცო უგულისჴმოო, ამისა უმეტესსა კურნებასა და შეწევნასა? ღმერთი კაც იქმნა ჩუენთჳს, ხატი მონებისაჲ მიიღო, ჯუარ-ცუმაჲ და სიკუდილი თავს-იდვა და არარაჲ დააკლო, რაჲცა მისგან ჯერ-იყო ქმნად. ხოლო ვინაჲთგან ყოველივე იგი ქმნა, და უგულისჴმოთა და უმადლოთა არა ინებეს სარგებელი, ამისთჳს ვაებასა მისცემს მათ, რამეთუ ესოდენსა მას და ესევითარსა კურნებასა ზედა დაადგრეს იგინი სენსა მას შინა ბოროტსა, ვითარცა-იგი უკუეთუ ვინმე მკურნალმან ჴელოანმან ჴელ-ყვის კურნებად უძლურისა ვისმე, და მან არა ინების მორჩილებად მცნებათა მისთა, არამედ თჳსსა მას სენსა შინა დაადგრის. და იტყოდამცა ვინმე ესევითარისა მისთჳს, ვითარმედ: ვაჲ კაცსა მას სენისა მისგან, რომელი თჳსითა დაჴსნილობითა და ვერაგობითა აღაორძინა თავსა ზედა თჳსსა. გარნა ჴორციელსა მას სნეულებასა ზედა ბრალობაჲ იგი არად სარგებელ არს, ხოლო აქა ბრალობაჲცა ესე სახე არს კურნებისაჲ, თქუმაჲ წინაჲწარ მომავალისაჲ და ყუედრებაჲ უდებებისაჲ.
რამეთუ მრავალთა სწავლისაგან არა ერგო მრავალგზის, ხოლო ბრალობისა და ყუედრებისაგან შეიგონეს და გულისჴმის-ყოფად მოვიდეს. ამისთჳსცა ვაებაჲ მისცა, რაჲთა შეაშინნეს იგინი და განაღჳძნეს ძილისა მისგან უდებებისა.
და სახიერებასაცა თჳსსა განაცხადებს და უჩუენებს, თუ ვითარ წინააღმდგომთა მათ თჳსთათჳს ზრუნავს და ისწრაფის ყუედრებითა მით და მგლოარითა სიტყჳთა და მომავალთა საქმეთა უწყებითა მოქცევად მათდა უკეთურებისა გზათაგან.
კუალად უკუე ცუდადმეტყუელი იგი იტყჳს: ვითარი არსო სიტყუაჲ ესე, უკუეთუ უნებლიეთცა მომავალ არიან საცთურნი, ვითარ შესაძლებელ არს მათგან განრომაჲ? ისმინე, უგუნურო, ამისიცა განმარტებაჲ ჭეშმარიტი.
საცთურნი იგი უნებლიეთცა მომავალ არიან, ხოლო წარწყმედაჲ საც-თურთა მათ შინა არავის ზედა არს უნებლიეთ. ვითარცა-იგი მკურნალმან ვინმე თქუამცა, თუ: ესე რაჲმე სენი ამას წელიწადსა ყოფად არს უნებლიეთცა, ხოლო რომელნიცა ესრეთ რაჲმე განეკრძალნენ მათ ზედა, არა ჴელ-ეწიფების სენსა მას უნებლიეთ მოწევნად. რამეთუ ქრისტემან ესე წინაჲსწარ მიუთხრა მოწაფეთა, რაჲთა არა ჰგონებდენ, თუ ადვილთა და უჭირველთა საქმეთა მიმართ მიივლინებიან. ამისთჳს აუწყებს, ვითარმედ მრავალნი აღუდგებიან მბრძოლნი და წინააღმდგომნი, ვითარცა სხუასა ადგილსა იტყჳს, ვითარმედ: „მტერ იყვნენ კაცისა სახლეულნი თჳსნი“;1 და მოციქული ღაღადებს: „ჭირნი მდინარეთანი, ჭირნი ავაზაკთანი, ჭირნი ნა-თესავთაგან, ჭირნი წარმართთაგან, ჭირნი ქალაქთა შინა, ჭირნი უდაბნო-თა ზედა, ჭირნი ზღუათა შინა, ჭირნი ძმათამტყუართაგან“;2 და მელიტონს შინა ეტყოდა ხუცესთა ეფესოჲსათა, ვითარმედ: „მოვიდენ თქუენდა შემდგომად განსლვისა ჩემისა მგელნი ბოროტნი, რომელნი არა ერიდებოდინ სამწყსოსა; და თქუენგანნი აღდგენ კაცნი, რომელნი იტყოდიან გულარ-ძნილსა“.3
ამას ესევითარსა ყოველსა წინაჲსწარ აუწყებდა უფალი სიტყუათა ამათ მიერ. ხოლო ოდეს გესმეს, თუ: „უნებლიადცა მომავალ არიან საც-თურნი“, ნუ ჰგონებ, თუ დაჴსნასა მოასწავებს თჳთმფლობელობისასა, არცა აზნაურებასა მას განაქარვებს გონებისასა, არცა იძულებით მორ-ჩილებასა ჩუენსა საცთურთა მიმართ გამოაჩინებს. ნუ იყოფინ! არამედ უეჭუელად ყოფადსა მას წინაჲსწარ გუაუწყებს, ვითარმცა იტყოდა, ვი-თარმედ: თჳნიერ ყოვლისა ცილობისა მომავალ არიან საცთურნი; რომელ-იგი ლუკა სხჳთა სიტყჳთა აღწერა: „შეუგვანებელ არსო საცთურისა არამოსლვაჲ“.4
ხოლო რომელნი არიან საცთურნი იგი, რომელთა იტყჳს მოსლვად? ყოველნივე წინააღმდგომნი და დამაყენებელნი მართლისა მის გზისანი. ხოლო არა თუ წინაჲსწარ თქუმაჲ მისი მოიყვანებს საცთურთა. ნუ იყოფინ! არცა მისისა მის წინაჲსწარ თქუმისათჳს მოვლენ, არამედ რომელიგი უეჭუელად მომავალ იყვნეს საცთურნი, ამისთჳს თავადმან წინაჲსწარ თქუა. ხოლო უკუეთუმცა არა ენება მომღებელთა მათ საცთურისათა უკე-თურებაჲ, არამცა მოვიდეს საცთურნი, და უკუეთუმცა არა ეგულებოდა მოსლვაჲ, არცამცა უფალსა წინაჲსწარ ეთქუა. ვინაჲთგან უკუე მომყვანებელნი იგი საცთურთანი უკურნებელითა სენითა შეპყრობილ იქმნეს და ბოროტი შეიყუარეს, მომავალ იყვნეს მათ მიერ საცთურნი იგი, ამისთჳსცა წინაჲსწარ იტყჳს უფალი ყოფადსა მას.
უკუეთუმცა ეგულებოდა უკეთურთა მათ მოქცევაჲ და საცთურთა არაშემოღებაჲ, არცამცა ეთქუა ესე უფალსა, თუ: „უნებლიედცა მომავალ არიან საცთურნი“; არამედ იცოდა უკურნებელი უკეთურებაჲ მათი, ამის-თჳს თქუა, თუ: „მომავალ არიან“.
1 მათ. 10,36. 2 2 კორ. 11,26. 3 საქმე 20, 29-30. 4 ლუკ. 17,1.
ხოლო საცნაურ არს საცთურისა შემომღებელთა მათ საქმეცა და სახელებიცა მრავალთაჲ, რომელნი-იგი ქადაგებასა მოციქულთასა და მარ-თალსა მას და უბიწოსა სარწმუნოებასა წინააღუდგეს და ბოროტნი სწავლანი და სულისა წარმწყმედელნი სოფლად შემოიხუნეს.
და კუალად ამას ზედა მეტყჳან ზემოთქუმულნი იგი უგუნურნი, ვი-თარმედ: ესევითართა საცთურთა შემომღებელნი რად არა მოსწყჳდნა ღმერთმან, რაჲთამცა ვერ ჴელ-ეწიფა მოპოვნებად საცთურთა და ვნებად სულთა მრავალთა? ხოლო მე ვიტყჳ, ვითარმედ: რად უჴმდა მათ მოწყუედაჲ? არა თუ ჴელ-ეწიფებოდა უნებლიად ვისამე გონებისა გარდაქცევად, არამედ რომელთაცა ევნო, თჳსისა დაჴსნილებისაგან ევნო. და ამას გამოაჩინებენ ღმრთისმოყუარენი, რომელთა არარაჲ ევნო საცთურთაგან, არამედ უფროჲსად დიდად სარგებელ ეყო. იხილე იობ, იხილე იოსებ, იხილენ ყოველნი მართალნი, იხილენ წმიდანი მოციქულნი და მოწამენი, ვი-თარ მოწევნულთა მათ საცთურთაგან დიდი სარგებელი შეიძინეს. საცნაურ არს უკუე, ვითარმედ რომელნიცა წარწყმდეს, თჳსისა უდებებისა და დაჴსნილობისაგან წარწყმდეს.
ხოლო უკუეთუმცა საცთურთაგან იყო წარწყმედაჲ და არა უდებებისაგან, ყოველნიმცა წარწყმედილ იყვნეს. ვინაჲთგან უკუე მრავალნი არა ხოლო თუ განერნეს საცთურთაგან, არამედ დიდადცა სარგებელ ეყო, წარწყმედილნი იგი თავთა თჳსთა აბრალებენმცა და ნუ სხუასა რას.
რამეთუ საცთურნი, ვითარცა ვთქუ, მოსწრაფეთა და ღმრთისმოყუარეთა უფროჲსღა განაფრთხობენ და გონებათა მათთა აღჰლესვენ კრძალულებად, და რომელთაცა გუენებოს, დიდი სარგებელი ვპოოთ ბრძოლათაგან და განსაცდელთა.
გულისჴმა-ყავთ უკუე და იხილეთ: უკუეთუ აწ ვხედავთ, ვითარმედ ბრძოლანი განწყობილ არიან ჩუენ ზედა ეშმაკისაგან, და ესოდენნი განსაცდელნი გარემოდგომილ არიან, და ეგრეთცა უდებებასა შინა ვართ და ძილსა და შუებასა, უკუეთუმცა ყოვლადვე არა იყვნეს ბრძოლანი და განსაცდელნი, ვითარმცა ვიქცეოდეთ, რაბამითა უწესოებითა.
და გნებავს თუ, პირველი კაცი გულისჴმა-ყავთ, ვითარ მცირედი ჟამი დაყო სამოთხესა შინა საშუებლისასა, და ესოდენსა უწესოებასა მიიწია, ვიდრეღა სწორ-ყოფად ღმრთისა ეუცნებოდა ზრახვასა შინა გულისა თჳსისასა, და ერთი მცნებაჲ ვერ დაიცვა. უკუეთუმცა უმრავლესირე ჟამი დაეყო შუებასა მას შინა, რაჲმცა არა ექმნა?
გარნა ამას რაჲ ვიტყოდით, კუალად სხუასა სიტყუასა წინამიყოფენ უგულისჴმონი: რაჲსათჳს ღმერთმან ესევითარი შექმნაო კაცი იგი? ხოლო მე ვიტყჳ, ვითარმედ: არა თუ ღმერთმან ესევითარი შექმნა იგი. ნუ იყოფინ! არამედ უფროჲსღა ყოვლითა კეთილითა შეამკო. უკუეთუმცა მას ესევითარი შეექმნა იგი, არამცა დაესაჯა. რამეთუ ჩუენცა რომლისა რაჲმე საქმისა მიზეზ ვიყვნეთ, მას ზედა მონათა ჩუენთა არა ვაბრალებთ. რავდენ უფროჲსად ღმერთმანცა ყო ესე. გარნა კაცი იგი თჳსისა უდებებისა და დაჴსნილებისაგან იქმნა ესრეთ.
რამეთუ ყოველი ბოროტისმოქმედი თავით თჳსით არს ბოროტისმოქმედ წესითა მით თჳთმფლობელობისაჲთა, რომელი მისცა პირველითგან ღმერთმან კაცსა, რაჲთა თჳთმფლობელად და ნეფსით გამოირჩიოს კეთილი და არა იძულებით, რაჲთა აქუნდეს სასყიდელი მასცა ნეფსით თჳსით გამორჩევისათჳს კეთილთაჲსა.
მიიღო მან ნიჭი იგი თჳთმფლობელობისაჲ და არა კეთილსა ზედა იჴმარა, არამედ ბოროტსა, და იგი გამოირჩია ნეფსით.
ხოლო ვინაჲთგან ნიჭნი ღმრთისანი შეუნანებელ და დაუჴსნელ არიან, შეუგვანებელ იყო, რომელი-იგი ერთგზის თჳთმფლობელად დაჰბადა, რაჲთამცა მისისა მის ვერაგობისათჳს თჳსი იგი ნიჭი დაჰჴსნა. ვინაჲთგან უკუე ესე არა ჯერ-იყო, ამისთჳს განაწესა, რაჲთა თჳთმფლობელობისა წესითა მიქცეული იგი ბოროტისა მიმართ თჳთმფლობელობისავე წესითა ნეფსით მოიქცეს ცხორებად.
ამისთჳს შჯული მოსცა და წინაჲსწარმეტყუელნი მოავლინნა; უკუანაჲსკნელ ჯერ-იჩინა წყალობითა მით გამოუთქუმელითა განკაცებაჲ, რაჲთა წარწყმედულნი ესე მომიძინეს, და ყოვლით კერძო გუასწავა და გჳჩუენა გზაჲ ცხორებისაჲ. რომელნიცა უკუე შეუდგენ ბრძანებათა მისთა, ღირს იქმნებიან ნეტარებასა მას საუკუნოსა.
ხოლო რომელნი ნეფსით მოყუარე ბოროტისა იქმნენ, იგინი თავით თჳსით არიან ბოროტ, და არავისი არს ბრალი მათისა მის უკეთურებისათჳს და მათისა წარწყმედისა. და ამასცა სოფელსა შინა ჩანს, ვითარმედ უკეთურნი თავით თჳსით არიან უკეთურ. რამეთუ უკუეთუ არა ესრეთ არს, რაჲსათჳს შენ, კაცო, მონასა ანუ ძესა შენსა ჰრისხავ, რაჟამს ბოროტი რაჲმე ქმნას? უკუეთუ არანეფსით იქმს ბოროტსა მას, უფროჲსად თანამზრუნველობაჲ ჯერ-არს და არა შერისხვაჲ. და ეგრეთცა არიან საქმენი. ამისთჳს, ოდეს სნეულებაჲ შეემთხჳის მონასა და ვერ შემძლებელ არნ მსახურებისა თჳსისა აღსრულებად, არა ჰრისხავ, არამედ უფროჲსად სწყალობ; ხოლო ოდეს მრთელად იყოს და ნეფსით ლირბობდეს და მცონარ იყოს, ჰრისხავ და ჰგუემ. აწ უკუე შენ მებრ მოწამე ხარ, რამეთუ ერთი იგი მისგან არს და ერთი იგი უნებლიად სჭირს. ეგრეთვე პირველსა მას კაცსა ზედა გულისჴმა-ყავ. უკუეთუმცა აგებულებაჲ ბუნებისა მისისაჲ ბოროტ იყო, არამცა საბრალობელ იყო ცთომისა მისთჳს და გარდასლვისა მცნებისაგან. ვინაჲთგან უკუე კეთილად დაიბადა კეთილთა მომნიჭებელისა მის მეუფისაგან და ყოველი სათნოებაჲ მიეცა მას, ხოლო მან თჳთმფლობელად ბოროტი გამოირჩია, მისისა მის ნებისა იყო ცთომაჲ, ამისთჳს სამართლად საბრალობელ იქმნა.
და კუალად ესეცა გულისჴმა-ყავ: რად არასადა ვინ აბრალა მონასა თჳსსა, თუ რად არა გმირთა სწორი არს ძალითა, თუ რად არა მფრინველთა უმალეს არს სრბად? ამისთჳს, რამეთუ ბუნებითნი არიან საქმენი ესე, და არავინ ეძიებს ბუნებისა უმეტესსა. ხოლო რომელი ნებისაჲ იყოს ცთომაჲ და არა ბუნებისაჲ, მას ზედა აბრალებს უფალი მონასა და მამაჲ შვილსა და მეგობარი მეგობარსა. ეგრეთვე ღმერთი არა გუაბრალებს ჩუენ, თუ რად მოკუდავნი ვართ, რამეთუ ერთგზის დაესაჯა ესე ბუნებასა ჩუენსა ცთომითგან ადამისით, და არა გუაბრალებს აწ ამისთჳს, არცა გუაბრალებს, თუ რად უძლურებისა შემწყნარებელ არიან ჴორცნი ჩუენნი, არცა თუ რად არა ავმაღლდებით ჴორცითა ზეცად, არცა სხუასა რას ზედა ბუნებითსა ნაკლულევანებასა განგჳრისხნების; არამედ ოდეს ნეფსით და თჳთმფლობელად ვიქმოდით ბოროტსა რასმე და შევიწყნარებდეთ ვნებათა, რომელთა არაშეწყნარებად ჴელ-გუეწიფების, მაშინ საბრალობელ ვართ და ღირს ტანჯვისა.
აწ უკუე, კაცო, ნუ შემოიღებ გულისსიტყუათა ცუდთა, ნუცა მოიპოებ სიტყჳს-გებათა უუძლურესთა ქსელისა დედაზარდლისასა, არამედ მარტივი სიტყუაჲ მომიგე, რომელსა გკითხავ. არა ყოველნივე კაცნი ღმერთმან დაჰბადნაა? ჰე, ჭეშმარიტად, ყოველნი ღმრთისა დაბადებულნი არიან. ვი-თარ უკუე ყოველნი არა სწორ არიან სათნოებითა გინა უკეთურებითა? ვინაჲ არიან რომელნიმე სახიერ და კეთილ და რომელნიმე უსახურ და უკე-თურ? უკუეთუმცა არა თჳთმფლობელისა ნებისაგან იყო ესევითარი ესე, არამედ ბუნებისაგან, ვითარ რომელნიმე ესრეთ არიან და რომელნიმე ეგრეთ? რამეთუ უკუეთუ ბუნებაჲ იქმს ყოველთა და ნებაჲ არა არს, ანუმცა ყოველნი კეთილ იყვნეს, ანუმცა ყოველნი ბოროტ, რამეთუ ბუნებაჲ კაც-თაჲ ერთ არს, და შეუცვალებელმცა იყო ბუნებითი იგი საქმე.
ხოლო აწ ვხედავთ, რომელ არა თუ ოდენ რომელნიმე კეთილ არიან და რომელნიმე ბოროტ, არამედ მრავალნი კეთილ იყვნეს და უკეთურებად მიიქცეს უდებებითა თჳსითა; სხუანი ბოროტ იყვნეს და მოიქცეს სიკეთედ მოსწრაფებითა თჳსითა.
საცნაურ არს უკუე ამის ყოვლისაგან, ვითარმედ არცა ბოროტი დაბადებულ არს რაჲ ბუნებასა შინა ჩუენსა, არცა კეთილნი იძულებით მოცემულ არიან, ვითარმცა შეცვალებაჲ არა ეგებოდა; არამედ მოცემულ არს ჩუენდა ყოველივე კეთილი, გარნა ნეფსითითა მით თჳთმფლობელობითა მოსაგებელად განწესებულ არს. ვინაჲთგან უკუე ნეფსით გამოვირჩიეთ ბოროტი, ვითარცა წერილ არს, ვითარმედ: „განმრავლდეს უკეთურებანი კაცთანი ქუეყანასა ზედა, და ყოველი განიზრახავს ბოროტსა განკრძალულად ყოველსა დღესა“,1 და უშრომელად მოცემული იგი სიკეთე წარვწყმიდეთ, მიერითგან რომელთაცა ენებოს კეთილისა მოგებაჲ, შრომაჲ უჴმს მათ და მოსწრაფებაჲ.
იტყჳს კუალად წინააღმდგომი იგი: უკუეთუ ბოროტი არარაჲ დაბადებულ არს ბუნებასა შინა, ვინაჲ არს სიმრავლე ესე ბოროტთაჲ? კუალად, კა-
1 დაბ. 6,5.
ცო, მაგასვე იტყჳა? აწ უკუე მე გამოვაჩინებ, ვითარმედ არა ღმრთისაგან არიან, არცა ბუნებისა ჩუენისაგან, არცა თავით თჳსით, სიტყჳსაებრ უღმრთოთა მანიქეველთაჲსა.
ვინაჲ უკუე არიანო ბოროტნი საქმენი? ეშმაკისაგან და ჩუენთა ამათ ნებათაგან. ხოლო ნებაჲ იგი ვინაჲ არსო? ჩუენგანვე.
რამეთუ შენ აწ, კაცო, ესევითარსა საქმესა იქმ, ვითარმცა მკითხევდ, თუ: ვინაჲ იქმნების ხედვაჲ და არახედვაჲ? და გარქუმცა, ვითარმედ: აღხილვითა თუალთაჲთა იქმნების ხედვაჲ, და დაწუხვითა თუალთაჲთა იქმნების არახედვაჲ. და კუალადმცა მკითხე, თუ: დაწუხვაჲ თუალთაჲ და აღხილვაჲ ვინაჲ იქმნების? და გარქუმცა, თუ: ნებისა ჩუენისაგან. და კუალადმცა ამისცა სიტყჳსა სხუასა მიზეზსა მკითხევდ ცუდადმეტყუელებით. ეგრეთვე წინამდებარე ესე საქმე არს.
აწ უკუე გულისჴმა-ყავ, ვითარმედ სხუაჲ არარაჲ არს ბოროტი, გარნა ურჩებაჲ ღმრთისაჲ. ხოლო ესე ვინაჲ მოიპოა კაცმან? თჳსისა უდებებისაგან. რამეთუ უფალ იყო მორჩილებისა და ურჩებისა, ხოლო იგი ურჩებასა მიდრკა. და უკუეთუმცა ჯერეთ ვერ გულისჴმა-ჰყოფ, უმეტესადცა განგიმარტო.
რამეთუ განწირულთა მათ და სასოწარკუეთილთა და მარადის ცოდვასა შინა მყოფთა, რომელთა არასადა ჰნებავს მოქცევაჲ, მათ არცა ვეტყჳ სიტყუათა ამათ სიბრძნისათა, ხოლო მოსურნეთა ღმრთისმეცნიერებისათა ვეტყჳ: შთავრდომილ ხარა, კაცო, ცოდვასა და კუალად გიძლევიეს ცოდვისა? რამეთუ ესე მრავალგზის შეგემთხუევის კაცად-კაცადსა: ოდესმე დაითრვი და ოდესმე მძლე ექმნი მთრვალობასა; ოდესმე განჰრისხნი და ოდესმე არა განჰრისხნი; ოდესმე შეურაცხ-ჰყვი გლახაკი და ოდესმე არა შეურაცხ-ჰყვი; ოდესმე ისიძვი და ოდესმე სიწმიდე შეიკრძალი. ვინაჲ უკუე იქმნების ესევითარი? ოდესმე ინები კეთილი და შეიმოსი მოსწრაფებაჲ და ისმინი მცნებაჲ უფლისაჲ; ოდესმე კუალად აღირჩიი ბოროტი, დაიჴსნი და ურჩ ექმნი მცნებასა უფლისასა და შთაჰვარდი ცოდვასა. ვინაჲ არს ესე შეცვალებაჲ? არა თჳთმფლობელისა მის ნებისა და განზრახვისა შენისაგან არსა? ჰე, ჭეშმარიტად ესრეთ არს, და არა არს ამას შინა ცილობაჲ, ვერცა ვის ძალ-უც წინააღდგომად.
აწ უკუე გევედრები, საყუარელო, შეიკრძალე სათნოებაჲ, თჳსი იგი შენი და ბუნებითი საქმე, და ნუ ეძიებ, თუ ვინაჲ არიან ბოროტნი საქმენი, არამედ უწყოდე, ვითარმედ დაჴსნილებისა ჩუენისაგან და ბოროტისა მის ნებისაგან იქმნებიან. ამის გამო ცან, რამეთუ ჴელმწიფებაჲ გაქუს, უკუეთუ გენებოს, სივლტოლად ბოროტისაგან. ამისთჳსცა, რომელი არა ივლტოდის, საბრალობელ არს ღმრთისაგან და კაცთაგან ღმრთისმოყუარეთა და ბოროტისმოძულეთა. რამეთუ კუალადცა და მრავალგზის მასვე ვიტყჳ: ბოროტნი საქმენი უდებებისაგან ჩუენისა არიან და ბოროტისა მის ნებისა და კეთილისაგან მოცალებისა და კაცთა თანა ბოროტთა ქცევისა და უგულებელს-ყოფისაგან სათნოებათაჲსა. რამეთუ უდებ ვიყვნეთ რაჲ და მოცალე კეთილისაგან, მაშინ ეშმაკი დასთესავს ჩუენ შორის ღუარძლსა ბოროტთა მისთასა, მერმე ნებითა მით ჩუენითა ბოროტითა შევიწყნარებთ თესლსა მისსა და აღვაორძინებთ, უგულებელს-ვჰყოფთ სათნოებასა, ვიქცევით კაცთა თანა ბოროტთა და ვიქმნებით ჩუენცა უკეთურ. და ესე მებრ ძიებაჲ, თუ ვინაჲ არიან ჩუენ შორის ბოროტნი, საქმე არს კაცთა უკეთურ-თაჲ, ხოლო მოქმედთაგანი სათნოებისათა არავინ გამოეძიებს, არამედ იციან, ვითარმედ ბოროტნი საქმენი ეშმაკისაგან არიან და ჩუენთა ნებათაგან. გარნა მოქმედთა ბოროტისათა ჰნებავს, რაჲთამცა ცუდი რაჲმე და უსარგებლოჲ ნუგეშინის-ცემაჲ მოიგეს, ამისთჳს შესწმასნიან სიტყუათა ამაოთა და მავნებელთა მათისაცა სულისა და რომელთა ესმოდის. ხოლო ჩუენ მათ მიერ თხზნილნი იგი და მოქსოილნი დედაზარდლისა ქსელნი არა ხოლო თუ სიტყჳთ, არამედ საქმითცა დავჰჴსნეთ და გულსავსე-ვყვნეთ თავნიცა ჩუენნი და სხუანი ყოველნივე, ვითარმედ არავინ არს იძულებით უკეთურ, არამედ - ნეფსით თჳსით. უკუეთუმცა იძულებით იყო და უნებლიად, არამცა თქუა უფალმან: „ვაჲ კაცისა მის, რომლისაგან მოვიდენ საცთურნი“. რამეთუ მათ მისცემს ვაებასა, რომელნი ნებსით თჳსით იყვნენ უკეთურ და საცთურთა მომპოვნებელ დასაბრკოლებელად გზასა ცხორებად მიმავალთასა. და რაჲთა სცნა, ვითარმედ არა იძულებით არს სიბოროტე უკე-თურთაჲ, ისმინე შემდგომიცა სიტყუაჲ, რამეთუ ვინაჲთგან მისცა ვაებაჲ მომპოვნებელთა მათ საცთურისათა, მეყსეულად თქუა:
ს ა ხ ა რ ე ბ ა ჲ: „უკუეთუ ჴელი შენი ანუ ფერჴი შენი გაცთუნებდეს შენ, მოიკუეთე იგი და განაგდე შენგან: უმჯობეს არს შენდა შესლვად ცხორებასა მკელობელისაჲ გინა უჴელოჲსაჲ, ვიდრე ორნი ჴელნი და ორნი ფერჴნი თუ გესხნენ და შთაჰვარდე ცეცხლსა მას საუკუნესა. და უკუეთუ თუალი შენი გაცთუნებდეს შენ, აღმოიღე იგი და განაგდე შენგან: უმჯობეს არს შენდა ერთთუალისა შესლვად ცხორებასა, ვიდრე ორთა თუალთა სხმასა და შესლვად გეჰენიასა ცეცხლისასა“ (18,8-9).
თ ა რ გ მ ა ნ ი: არა თუ ასოთათჳს იტყჳს სიტყუათა ამათ. ნუ იყოფინ! არამედ თჳსთათჳს და მეგობართა, რომელნი ასოთა ჩუენთა სწორად საყუარელ და საჴმარ იყვნენ ჩუენდა, ვითარცა სხუასაცა ადგილსა ზემო თქუა და აწცა მასვე იტყჳს. რამეთუ არარაჲ ესრეთ სავნებელ არს, ვითარ შეერთებაჲ უკეთურთა თანა; რამეთუ მრავალგზის რომელი ჭირმან და იძულებამან ვერ ქმნის, მეგობრობამან და სიყუარულმან ქმნის, გინა თუ სავნებელი, გინა თუ სარგებელი. ამისთჳს დიდითა სიმტკიცითა და გარდაკუეთილითა განჩინებითა გჳბრძანებს განშორებად კაცთაგან მავნებელთა სულისათა, გინა თუ თჳსნი იყვნენ, გინა თუ მეგობარნი, საყუარელნი და საჴმარნი, ვითარცა თუალი მარჯუენე, გინა თუ ჴელი; და ესენი მოასწავნა მომყვანებელად საცთურთა.
იხილეა, ვითარ საცთურთაგან ყოფადი ვნებაჲ წინაჲთვე დააყენა? გუაუწყა ყოფადი იგი, რაჲთა განკრძალულ ვიყვნეთ; გჳჩუენა ბოროტთა მათ სიდიდე, რაჟამს თქუა: „ვაჲ სოფელსა საცთურთაგან“; კუალად მისცა ვაებაჲ მომპოვნებელსა საცთურთასა, რაჲთა გამოაჩინოს, რაოდენისა სასჯელისა ღირს არს; კუალად შეძინებითა მით იგავისაჲთა აღაორძინა შიში იგი, და არა კმა-ეყო ესე, არამედ გჳჩუენა გზაჲცა, რომლითა იქმნების საცთურთაგან განრომაჲ. ესე არს გზაჲ იგი, რამეთუ ბრძანებს, ვი-თარმედ: კაცნი უკეთურნი და მავნებელნი სულისა შენისანი, დაღაცათუ დიდად საყუარელ იყვნენ და საჴმარ შენდა, მოიკუეთენ შენგან, რამეთუ დაადგრე თუ მათ თანა, ვერცა რაჲ მათ არგო და სულიცა შენი წარიწყმიდო; ხოლო მო-თუ-იკუეთნე შენგან, სულისა შენისა ცხორებაჲ მოიგო. ამისთჳს, საყუარელო, ბრძანებაჲ უფლისაჲ ისმინე, და უკუეთუ ვინმე საყუარელ იყოს შენდა და სიყუარული მისი სულსა შენსა ავნებდეს, მოიკუეთე იგი შენგან. რამეთუ ასოთა შინა ჩუენთა უკუეთუ ვიხილით რომელიმე უკურნებელად დამპალი, და ყოველივე გუამი მისგან წარწყმდებინ, არა ვჰრიდით მოკუეთად იგი, რავდენ უმეტესად მეგობართა ზედა ჯერარს ესრეთ ყოფად?
ამის ყოვლისაგან საცნაურ არს, ვითარმედ არა ბუნებით არიან ბოროტნი საქმენი ჩუენ თანა, არცა იძულებით. უკუეთუმცა იძულებითა ბუნებითითა იყვნეს, ნამეტნავმცა იყო სიტყუათა ამათმიერი განკრძალვაჲ. ვინაჲთგან უკუე უწყით, ვითარმედ სწავლანი ესე ჭეშმარიტ არიან და სამართალ, ცხად არს, ვითარმედ ნებათა ჩუენთაგან და განზრახვათა მოვლენ ბოროტნი საქმენი ჩუენ ზედა.
ს ა ხ ა რ ე ბ ა ჲ: „ეკრძალენით, ნუუკუე ვინმე შეურაცხ-ჰყოთ ერთი მცირეთა ამათგანი. გეტყჳ თქუენ, რამეთუ ანგელოზნი მათნი ცათა შინა მარადის ხედვენ პირსა მამისა ჩემისასა, რომელ არს ცათა შინა“ (18,10).
თ ა რ გ მ ა ნ ი: მცირედ არა ჭეშმარიტად მცირეთა სახელ-სდებს, არამედ რომელნი ესრეთ შერაცხილ იყვნენ კაცთა მიერ: გლახანი და შეურაცხნი და მრავალთაგან უცნაურნი, რომელნი-იგი სიტყჳთა მით ჭეშმარიტებისაჲთა დიდ არიან და პატიოსან, გარნა კაცთა წინაშე მცირედ შერაცხილ არიან. ვითარ უკუე მცირე არს, რომლისა სოფელი ღირს არა არს? ვითარ მცირე არს, რომელი მეგობარ ღმრთისა წოდებად ღირსქმნულ არს? გარნა იჭჳსათჳს და გულისსიტყჳსა მრავალთაჲსა ესრეთ სახელ-სდვა და იტყჳს: კაცსა ღმრთისმოშიშსა და მუშაკსა სათნოებისასა ნუ შეურაცხჰყოფთ, დაღაცათუ გლახაკ იყოს ჴორციელად და დაწუნებულ კაცთაგან და შეურაცხ; არამედ პატივ-ეცით და შეიტკბეთ ესევითარი იგი, რამეთუ ვითარცა სივლტოლაჲ უკეთურთაგან კეთილ არს, ეგრეთვე პატივ-ცემაჲ ღმრთისმოყუარეთაჲ და მათ თანა შეერთებაჲ დიდისა სარგებელისა მომატყუებელ არს. ამისთჳს ორივე ესე ბრძანა უფალმან, რაჲთა ორკერძო იყოს უცთომელობაჲ: ერთად, მოკუეთითა და განშორებითა მავნებელთა კაცთაჲთა, და მეორედ, პატივითა და ერთობითა ღმრთისმოშიშთაჲთა. იხილეთ უკუე, რაბამსა პატივსა იტყჳს მათსა: „რამეთუ ანგელოზნი მათნი ცათა შინა მარადის ხედვენ პირსა მამისა ჩემისასა, რომელ არს ცათა შინა“. ამათ სიტყუათაგან საცნაურ არს, ვითარმედ ანგელოზნი არიან თი-თოეულისა წმიდათაგანისათჳს განწესებულ და უფროჲსღა ყოველთათჳს მორწმუნეთა. რამეთუ მოციქული იტყჳს დედაკაცისათჳს: „ჯერ-არსო დედაკაცისა, რაჲთა ფლობაჲ აქუნდეს თავსა ზედა ანგელოზთათჳს“;1 და მოსე იტყჳს: „დაამტკიცნა საზღვარნი თესლებისანი მსგავსად რიცხუთა მათ ანგელოზთა ღმრთისათა“.2 ხოლო აქა არა ანგელოზთა ოდენ იტყჳს, არამედ ანგელოზთა დიდთა; რამეთუ ოდეს თქუას, თუ: „ხედვენ პირსა მამისა ჩემისასა“, არა თუ სხუასა რასმე მოასწავებს ამით სიტყჳთა, არამედ უმეტესსა კადნიერებასა და ფრიადსა პატივსა მათ ანგელოზთასა.
ს ა ხ ა რ ე ბ ა ჲ: „რამეთუ მოვიდა ძე კაცისაჲ მოძიებად წარწყმედულისა“ (18,11).
თ ა რ გ მ ა ნ ი: კუალად სხუასა პირსა შემოიღებს გამოჩინებად და სწავლად, ვითარმედ არავისი ჯერ-არს უგულებელს-ყოფაჲ. რამეთუ ზემო თქუა: „ეკრძალენით, ნუუკუე ვინმე შეურაცხ-ყოს ერთი მცირეთა ამათგანი. გეტყჳ თქუენ, რამეთუ ანგელოზნი მათნი მარადის ხედვენ პირსა მამისა ჩემისასა, რომელ არს ცათა შინა“. ამით სიტყჳთა გამოაჩინა, თუ რაოდენი თანაგუაც პატივი და არზანიგი მოშიშთა ღმრთისათაჲ, ხოლო აწ კუალად ამას გამოაჩინებს, ვითარმცა იტყოდა, ვითარმედ: რად ვიტყჳ წმიდათა და ღმრთისმოყუარეთა კაცთათჳს? არცა თუ ვინმე უდებებასა შინა რასმე იხილო, გიჴმს შეურაცხებაჲ, რამეთუ მე, შემოქმედი ესე ყოველთაჲ, მოვედ ნებითა მამისაჲთა მოძიებად წარწყმედულთა. აწ უკუე რომლისა მე ძიებად მოვედ, შენ, კაცო, ვითარ შეურაცხ-ჰყოფ? ოდეს თქუას, თუ: „მოვიდა ძე კაცისაჲ მოძიებად წარწყმედულისა“, ჯუარ-ცუმასა თჳსსა იტყჳს და სხუასა ყოველსავე, რომელი ჩუენთჳს თავს-იდვა, ვითარცა პავლე მოციქული ამისვე სიტყჳსა ძალსა მოასწავებს და იტყჳს, ვითარმედ: „ეკრძალე, რაჲთა არა წარწყმდეს ძმაჲ იგი უძლური შენითა მით მეცნიერებითა, რომლისათჳს ქრისტე მოკუდა“.3 ამის უკუე სიტყჳსა დასამტკიცებელად იგავსაცა შემოიღებს უფალი და იტყჳს:
ს ა ხ ა რ ე ბ ა ჲ: „ვითარ ჰგონებთ თქუენ: კაცსა თუ ვისმე ედგას ასი ცხოარი, და შესცთეს ერთი მათგანი, არა-მე დაუტევნესა ოთხმეოცდა ათცხრამეტნი იგი მთათა გარე და წარვიდეს და მოიძიოს შეცთომილი იგი? და რაჟამს პოოს იგი, ამენ გეტყჳ თქუენ, უფროჲს უხაროდის მის ზედა, ვიდრე ოთხმეოცდაათცხრამეტთა მათ, რომელნი არა შეცთომილ იყვნეს. ესრეთ არა არს ნებაჲ მამისა ჩემისა ზეცათაჲსაჲ, რაჲთა წარწყმდეს ერთი მცირეთა ამათგანი“ (18,12-14).
1 1 კორ. 11,10. 2 2 სჯ. 32,8. 3 1 კორ. 8, 9,11.
თ ა რ გ მ ა ნ ი: ჰხედავა, რავდენითა სახითა ესწრაფის მოყვანებად ჩუენდა სიყუარულად და მოღუაწებად უდარესთა ძმათასა? აწ უკუე ნუ იტყჳ, საყუარელო, ესე ვინმე უნდოჲ არს, და იგი ვინმე გლახაკ არს და შეურაცხ, და უგულებელს-ჰყოფ ძმათა შენთა. რამეთუ უფალმან ჩუენმან და მეუფემან გჳბრძანა ყოვლით კერძო ზუაობისა განდევნაჲ. ამისთჳს ყრმაჲ წარმოადგინა და თქუა: „რომელი არა იქმნას, ვითარცა ყრმაჲ, ვერ შევიდეს სასუფეველსა“;1 და კუალად თქუა: „რომელმან შეიწყნაროს ყრმაჲ ესევითარი სახელითა ჩემითა, მე შემიწყნაროს. და რომელმან დააბრკოლოს ერთი მცირეთა ამათგანი, დიდად დაისაჯოს“.2 და არა კმა-ყო იგავი იგი წისქჳლისაჲ, არამედ ვაებაჲცა მისცა ესევითართა მათ ამპარტავანთა და დამაბრკოლებელთა, რამეთუ იგინი არიან მომპოვნებელნი საცთურთანი, და მათი ბრძანა მოკუეთაჲ, დაღაცათუ მეგობარ ჩუენდა იყვნენ. ხოლო აწ კუალად თჳსი იგი ვნებაჲ აჴსენა და წარწყმედულთა ძიებისათჳს სიკუდილი, და იგავი ესე წარმოგჳთხრა მწყემსისა მის კეთილისაჲ, რომელმან დაუტევის ოთხმეოცდაათცხრამეტი და ძიებად შეცთომილისა განვიდის; და მამაჲცა თჳსი აჴსენა, ვითარმედ: „ესრეთ არა არს ნებაჲ მამისა ჩემისაჲ წარწყმედად ერთი მცირეთა ამათგანი“. ხოლო ვინაჲთგან ღმერთი ესრეთ მხიარულ არს ცხორებასა ერთისა სულისასა, ვითარ ვინ იკადროს შეურაცხ-ყოფად, და არა უფროჲსად დადებად ესწრაფოს სულისა ცხორებისათჳს ძმისა თჳსისა? უფალმან ოთხმეოცდაათცხრამეტნი დაუტევნა და მოვიდა წარწყმედულისა, და ვერ უძლო მრავალთა ცხორებამან დაფარვად წარწყმედასა ერთისასა, არამედ ისწრაფა პოვნად იგი და, პოა რაჲ, აღიღო მჴართა ზედა და სიხარული დიდი ყო პოვნისა მისისათჳს; და ბრძანებს, ვითარმედ: „გეტყჳ თქუენ: ესრეთ იყოს სიხარული ცათა შინა ერთისათჳს ცოდვილისა, რომელმან შეინანოს, ვიდრეღა არა ოთხმეოცდაათცხრამეტ-თა მათ მართალთა“.3
ნუმცა უკუე უგულებელს-ვჰყოფთ ესევითართა მათ სულთა, რამეთუ ამისთჳს თქუმულ არს ესე ყოველი სასწავლელად ჩუენდა, რაჲთა ჩუენცა განვაგდოთ ყოველივე ამპარტავანებაჲ და შევიმოსოთ სიმდაბლე და სიყუარული და გულისჴმა-ვყოთ, რაოდენი სასჯელი განაწესა დამაბრკოლებელთათჳს ძმათაჲსა და რაბამნი კეთილნი აღუთქუნა, რომელნი სწყალობდენ და იღუწიდენ მათდა. სახედ მოიღო საქმისა ამის თავი თჳსი და ნებაჲ იგი მამისაჲ, რომელსა არავისი ჰნებავს წარწყმედაჲ, არამედ ყოველთავე ცხორებაჲ.
1 შდრ. მათ. 18,3. 2 შდრ. მათ. 18,5-6. 3 ლუკ. 15,7.
სწავლაჲ ნთ ვითარმედ ჯერ-არს ფრიადი მოღუაწებაჲ ცხორებისათჳს ძმათაჲსა
და ჩუენცა უკუე, საყუარელნო, ვჰბაძვიდეთ სახიერებასა მას უფლისასა და ნუმცა რაჲ თავ-გუედიდების ქმნად ძმათა ჩუენთათჳს, დაღაცათუ საქმე იგი შეურაცხ და ძნელ იყოს, დაღაცათუ ძმაჲ იგი მცირე და უნდოჲ იყოს, ნუმცა რაჲ უღირს-გჳჩნ ქმნად ცხორებისათჳს მისისა, რამეთუ ესოდენ საწადელ არს ღმრთისა ცხორებაჲ სულისაჲ, ვიდრეღა ძე თჳსი მოავლინა მო-ძიებად წარწყმედულთა. ამისთჳს გევედრები, ვიღუაწოთ ყოვლითა ძალი-თა ჴსნად ძმისა, რომელიცა ვიხილოთ ჭირვეული და ღელვაგუემული. არა ვიტყჳ ჴორციელსა ამას ჭირსა და ღელვაგუემულობასა, რამეთუ კეთილ არს ჴორციელთაცა ჭირთა შინა და განსაცდელთა შეწევნაჲ და ჴელის-აპყრობაჲ ძმათაჲ, და ფრიად კეთილ არს და თანანადები არს თანაწარუვალი, ხოლო ფრიად უაღრეს არს და უმაღლეს სულიერთა ღელვათა შინა და ეშმაკისა მიერ მოწევნულთა განსაცდელთა შეწევნაჲ ძმისაჲ და ყოვლითა ძალითა ჴელის-აპყრობაჲ. რამეთუ ვაჭარი აღორძინებად საფასისა თჳსისა ზღუათა წიაღვალს და მთათა გარდაჰჴდების, და მუშაკი ეგრეთვე შემატებად ნაშრომისა თჳსისა ფრიადსა ოფლსა თავს-იდებს და აურაცხელსა ჭირსა. აწ უკუე ჩუენცა ნუ თავისა ხოლო თჳსისა ცხორებასა ვიღუწით, არამედ ძმათა ჩუენთაცა, რაჲთა ესრეთ უბრწყინვალეს იყოს სულთაცა ჩუენთა ცხორებაჲ. რამეთუ განწყობასა შინა ბრძოლათასა უკუეთუ მჴედარი თჳსსა ოდენ განრინებასა ისწრაფდეს და ამისთჳს სხუანი უგულებელსყვნეს და სივლტოლად ჴელ-ყოს, მრავალგზის სხუათაცა ავნის და თავიცა თჳსი წარწყმიდის; ხოლო რომელმან ახოვნებით დადვის სული თჳსი სხუა-თა მათ თანა მოყუასთა თჳსთა, მათცა სარგებელ ეყვის და თავიცა თჳსი მათ თანა აცხოვნის.
ვინაჲთგან უკუე ჩუენ ზედაცა ბრძოლაჲ არს, და ბრძოლაჲ ყოველ-თა ბრძოლათა უფიცხლესი, და წყობაჲ არს ძლიერი, ესრეთმცა შევალთ წყობასა მას შინა, ვითარცა მეუფემან ჩუენმან გჳბრძანა. განვემზადნეთ სისხლთა დათხევად და სიკუდილადცა სახელისა მისისათჳს და საჭურველი იგი სიყუარულისაჲ მტკიცედ შევიმოსოთ, ვიღუაწოთ ერთმანერთისა ცხორებაჲ, მდგომარენი განვაძლიერნეთ, დაცემულნი აღვადგინნეთ; რამეთუ მრავალნი ძმათა ჩუენთაგანნი მდებარე არიან წყობასა ამას შინა წყლულნი და სისხლითა შებღალულნი, და მოღუაწე ანუ მკურნალი არავინ არს: არცა მღდელნი, არცა ერისაგანნი, არცა მოწესენი, არცა ძმანი და მეგობარნი, არამედ კაცად-კაცადი თავისა თჳსისასა ვხედავთ. ამისთჳს თავთაცა ჩუენთა ვავნებთ, რამეთუ დიდი წარმატებაჲ და სისრულე ესე არს, რაჲთა კაცი არა თავისა ხოლო თჳსისა ეძიებდეს, არამედ ძმისასაცა; ხოლო ჩუენ ვინაჲთგან მცნებაჲ ესე შეურაცხ-გჳყოფიეს, ამისთჳს უძლურ ვართ და ადვილად საძლეველ ბრძოლათა შინა ეშმაკისათა, რამეთუ არა შევეწევით ურთიერთას, არცა შეჭურვილ ვართ სიყუარულითა სულიერითა, არამედ სხჳსა სახისა მეგობრობისა სიყუარულსა მოვიგებთ, რომელნიმე ჴორციელისა თჳსებისასა, რომელნიმე სხჳსა და სხჳსა, ცუდისა და წარმავალისა მიზეზისათჳს და მავნებელისა. ჯერ-იყო უფროჲსად სულიერითა წესითა შეყუარებად ურთიერთას, ხოლო აწ წინააღმდგომსა ვიქმთ: უკუეთუ ვინმე ძმამან მცირედ დაგუაბრკოლოს, მოვიძულებთ და მოვიძაგებთ; უკუეთუ ვიხილოთ მცირესა ცთომასა შინა, გარემივიქცევით მისგან და შეურაცხ-ვჰყოფთ. უფროჲსად მაშინ ჯერ-იყო მოღუაწებაჲ და შეწევნაჲ, რაჲთა მოვაქციოთ სათნოებად ცთომილი იგი, და მოვიღებთ მიზეზთა ცუდთა და უსარგებლოთა, - მრავალგზის ვასწავეო და არა მისმინა. რასა იტყჳ, კაცო? არა ჰხედავა, რავდენნი სწავლანი გუასწავლნა ღმერთმან და გუასწავებს წინაჲსწარმეტყუელთა მიერ და მოციქულთა და მახარებელთა? რაჲ არს უკუე, ვისმინეთ სწავლანი იგი? ნუ იყოფინ! გარნა იგი არავე დასცხრების სწავლად ჩუენდა და წყალობად. არა დღითი-დღე გუეტყჳსა: „ვერ ჴელ-გუეწიფების მონებად ღმრთისა და მამონაჲსა“?1 - ჩუენ შორის უმეტესად აღორძნდების მძლავრებაჲ ვეცხლისმოყუარებისაჲ; არა ჴმამაღლად გჳბრძანებსა: „მიუტევეთ და მოგეტევნენ“?2 - და უფროჲსად მჴეცთა უმრისხანეს ვართ; არა მარადის გუამცნებსა, რაჲთა განვიშორნეთ ბოროტნი გულისთქუმანი? - და მრავალნი უძჳრეს ღორთასა იმწუბებიან მწჳრესა შინა ცოდვისასა.
და ამას ყოველსა ზედა სახიერი იგი არა დასცხრების სწავლად ჩუენდა და წყალობად. რაჲსათჳს უკუე არა ვიგონებთ ამას და ეგრეთვე ჩუენცა ვიპოებით ძმათა მიმართ სახიერ და სულგრძელ, ვითარცა ღმერთი ჩუენ ზედა? არა უწყითა, რამეთუ არა ხოლო თუ თავთა თჳსთა ცხორებისა მოღუაწებად თანამდებ ვართ, არამედ ძმათაცა ჩუენთა? ხოლო აწ ჩუენ მრავლისა მისგან უდებებისა და დაჴსნილებისა ჩუენისა სულთაცა თჳსთა და ძმათაცა ცხორებაჲ შეურაცხ-გჳყოფიეს, და ყოველივე ზრუნვაჲ ჩუენი და მოსწრაფებაჲ ჴორციელთა და წარმავალთა საქმეთათჳს არს, და სული ჩუენი შეურაცხგჳყოფიეს, შეურვებული და შეიწრებული ბევრეულთა ვნებათაგან, გულის-თქუმათაგან ბილწთა, გულისწყრომისაგან ბოროტისა, ძჳრის-ჴსენებისაგან და ზუაობისა, საჴმართმოყუარებისაგან და ანგაჰრებისა, უდებებისაგან და დაჴსნილობისა და სხუათა მათ ურიცხუთა ბოროტთაგან, რომელნი, ვითარცა მჴეცნი მძჳნვარენი, დაჰბძარვენ მას და მიმოუთრევიეს. ხოლო ჩუენ უგულებელს-გჳყოფიეს იგი და არა ვზრუნავთ, ვითარმცა განვიოტენით ვნებანი იგი, არამედ ვიურვით, თუ ვითარ აღვიშენნეთ ტაძარნი განგლესილნი და მოვიგნეთ სიმრავლენი მონათანი და მონაგებნი ფრიადნი სოფელსა ამას შინა, და საქმესა ვიქმთ ესევითარსა, ვითარმცა აქუნდა ვის სახლი დაძუელებული და დარღუევად მიახლებული, და კედელნი მისნი მიდრეკილნი დაცემად, და არარაჲმცა იღუაწა განახლებად ანუ განმტკიცებად მათა, არამედ ეზოებსამ-
1 ლუკ. 16,13. 2 შდრ. მათ. 6,14.
ცა ჰმზადებდა გარემო და სახლისა დარღუევასა არა ჰგონებდა; ანუ ვითარცა-რაჲ გუამიმცა ვის აქუნდა ყოვლითა სენითა სავსე და არამცა იღუწიდა ყოვლადვე კურნებასა მისსა, არამედ სამოსელთამცა ოდენ შუენიერთა იკერვიდა. ეგრეთვე ჩუენ ვართ: სული ჩუენი სენითა ბოროტითა შეპყრობილ არს, და ყოვლადვე არა ვიღუწით კურნებად, არამედ ჴორცთა ხოლო ვფუფუნებთ. მჴეცთა ხილულთა არავინ მიუშუებს შესლვად ადგილსა პატიოსანსა, ხოლო ჩუენ მჴეცთა მათ უხილავთა, რომელ არიან ვნებანი, დაუყენებელად გზა-ვსცემთ შესლვად სულსა ჩუენსა და აღსლვად გონებასა, რომელ-იგი ჩუენ შორის ყოვლისავე უპატიოსნეს არს. ამის ესევითარისა ვერაგობისა და ამაოებისათჳს ყოველივე საქმე ჩუენი განირყუნა, და ყოველსავე შფოთსა და ბოროტსა შინა ვართ. და მსგავს არს კაცად-კაცადი ჩუენი ქალაქსა, გარე-შეცვულსა მტერთა მიერ უწყალოთა და გამოღებად მიახლებულსა, და მას შინა მყოფნი ტყებასა შინა დიდსა იყვნიან; ანუ ვითარცა-რაჲ ვეშაპი მოუჴდის ბუდესა მფრინველისასა, და მართუენი მისნი მიმოეკუეთებიედ, სავსენი ში-შითა და ძრწოლითა, და არა არნ დასასრულ ჭირისა მათისა.
ამისთჳს გევედრები, საყუარელნო, მოვკლათ ვეშაპი იგი და ბოროტნი ნაშობნი მისნი მოვსწყჳდნეთ მახჳლითა სულისაჲთა (ნაშობნი ვეშაპისანი არიან არაწმიდანი გულისსიტყუანი), რაჲთა არა ჩუენთჳსცა თქუას წინაჲსწარმეტყუელმან, ვითარცა ჰურიასტანისათჳს, ვითარმედ: „ვირდევნი იმღერდენ მუნ და გრძღაბნი და ვეშაპნი“.1 რამეთუ არიან ნანდჳლვე კაცნიცა უძჳრეს ვირდევთასა; და უფროჲსღა ვთქუა, თუ: ჩუენ შორის ჭაბუკნი ჰასაკითა უმრავლესნი ესევითარნი არიან, აღჳრაღუსხმელ გულის-თქუმათა მიმართ ბოროტთა. ხოლო ესევითარისა მის ვერაგობისა მიზეზ მშობელნი მათნი არიან, რომელნი არა იღუწიან ცხორებასა სულთა მათ-თასა, არცა სწურთიან სათნოებისა სწავლად, არამედ ჴორციელად ხოლო ჰფუფუნებენ და უმწყსთაებრ ცხენთა მიუშუებენ სიცბილად და სიძვათა შინა და ყოველთა ბილწებათა ქცევად. ჵ განსაცდელი ესევითარი! მძლავრებამან ცოდვისამან ყოველნი დაგჳმონნა, და არავინ იღუწის არცა თჳსსა სულსა, არცა მეორისასა. ჩუენ სიტყჳთ შევასმენთ და განვაქიქებთ ცოდვასა, ხოლო იგი საქმით გუმძლავრობს და ტყუე გჳქმს. გარნა ჩუენ არავე დავსცხრეთ სიტყუათაგან სწავლისათა. უკუეთუ იქმნას რაჲ სარგებელი, კეთილ იყოს ჩემდაცა და თქუენდაცა, ხოლო უკუეთუ მასვე ზედა ეგნეთ, მე თანანადები ჩემი სრულ მექმნას, ხოლო ღმერთმან თქუენცა გიჴსენინ მონებისაგან ვნებათაჲსა და მე მომეცინ თქუენდა სიქადული, რამეთუ მისი არს დიდებაჲ და სიმტკიცე აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე, ამენ.
ლოცვა-ყავთ სანატრელისა მამისა იოვანესთჳს და ნეტარისა მამისა ეფთჳმესთჳს, რომელთა მიერ ითარგმანა წმიდაჲ ესე სახარებაჲ.
1 ესაია 13,22.